Het Israel nog Vriende?

Die vraag of Israel vandag nog vriende het, is nie net ‘n diplomatieke vraagstuk nie, maar ‘n refleksie op die komplekse politieke en geopolitieke verhoudings wat oor dekades heen ontwikkel het. Om dit te verstaan, moet ons kyk na Israel se tradisionele bondgenote, hoe die moderne staat ontstaan het, en hoe hedendaagse gebeure hierdie klein maar invloedryke nasie die wêreld beïnvloed.

Tradisionele Bondgenote van Israel

Israel se vriendskappe het oor die jare ‘n lang en wisselvallige geskiedenis getoon. Sedert sy stigting in 1948 het Israel aanvanklik ondersteuning gekry van verskeie Westerse lande, veral die Verenigde State en die Sowjetunie, hoewel die Sowjetunie se steun later verval het. Die Verenigde State het egter mettertyd Israel se sterkste bondgenoot geword, met uitgebreide militêre, ekonomiese en diplomatieke hulp wat Israel in staat gestel het om homself teen sy Arabiese bure te verdedig. Hierdie verhouding is gebaseer op gedeelde demokratiese waardes, gemeenskaplike strategiese belange in die Midde-Ooste, en die invloed van die Joodse gemeenskap in die VSA.

In Europa het lande soos Frankryk en Duitsland vir ‘n groot deel van die 20ste eeu nou bande met Israel gehandhaaf. Aanvanklik was Frankryk een van Israel se belangrikste militêre verskaffers, veral in die 1950’s en 1960’s. Duitsland, weens sy rol in die Tweede Wêreldoorlog en die Holocaust, het ‘n besondere diplomatieke en morele verantwoordelikheid gevoel om Israel te ondersteun, wat gelei het tot sterk ekonomiese verhoudings tussen die twee lande.

Nietemin het Israel uitdagings in die gesig gestaar met sy naburige lande. Die groot Arabiese nasies rondom Israel—Egipte, Sirië, Jordanië en Libanon—het Israel meestal as ‘n vyand beskou, veral in die dekades ná sy stigting. Met verloop van tyd het vredesooreenkomste en normaliseringsprosesse egter posgevat, soos die Vredesooreenkoms met Egipte in 1979 en die een met Jordanië in 1994, wat daartoe gelei het dat hierdie lande Israel formeel erken het.

Die Ontstaan van die Moderne Israel

Die moderne staat Israel het op 14 Mei 1948 formeel ontstaan nadat die Verenigde Nasies ‘n verdelingsplan goedgekeur het vir Palestina—’n plan wat voorsiening gemaak het vir aparte Joodse en Arabiese state. Die proklamasie van Israel se onafhanklikheid het onmiddellik gelei tot die Arabies-Israeliese Oorlog van 1948, toe verskeie Arabiese nasies Israel binnegeval het. Israel het egter deur die dekades sy bestaan behou en verder versterk, ondanks voortdurende konflikte soos die Suez-krisis van 1956, die Sesdaagse Oorlog van 1967, en die Yom Kippur-oorlog van 1973.

Hierdie konflikte het Israel se behoefte aan sterk bondgenote, veral in die Westerse wêreld, verder beklemtoon. Terselfdertyd het Israel se oorwinnings daarin sy status as ‘n militêre mag in die streek bevestig en ‘n nuwe magsbalans in die Midde-Ooste gevestig.

Gebeure Vandag en Israel se Invloed op die Wêreld

In 2024 bly Israel se geopolitieke situasie steeds uitdagend. Die land handhaaf sterk bande met die Verenigde State, hoewel daar spanning bestaan oor sekere beleidskwessies, veral met betrekking tot die Palestynse vraagstuk en Iran se kernprogram. Donald Trump se administrasie het Israel baie sterk gesteun, en die verhuising van die Amerikaanse ambassade na Jerusalem in 2018 was ‘n simboliese oorwinning vir Israeliese diplomasie.

In die afgelope paar jaar het Israel ook verskeie Arabiese lande genader deur die Abraham-ooreenkomste, wat gelei het tot normaliseringsverhoudings met lande soos die Verenigde Arabiese Emirate, Bahrein, en Marokko. Hierdie ooreenkomste het Israel se posisie in die Arabiese wêreld versterk, hoewel Iran steeds ‘n groot vyand bly. Iran probeer sy invloed in die streek uitbrei deur bondgenote soos Hezbollah in Libanon en Hamas in Gaza te ondersteun, wat Israel se veiligheid steeds bedreig.

Wat die wêreldwye impak betref, bly Israel ‘n sentrale speler op die gebied van tegnologie en innovasie, veral in sektore soos kuberveiligheid, waterbesparing, en landbou-tegnologie. Die land se vooruitgang in hierdie velde bied potensiële oplossings vir globale uitdagings, veral met betrekking tot klimaatsverandering en voedselveiligheid, wat ‘n groot bydrae lewer tot die toekoms van volhoubare ontwikkeling regoor die wêreld.

Die konflik met die Palestyne bly ‘n groot struikelblok vir Israel se internasionale beeld. Veral in Europa en sekere dele van die wêreld is daar groeiende kritiek op Israel se beleid in die besette gebiede, sowel as sy militêre operasies in Gaza en die Wesoewer. Hierdie optrede wek toenemende internasionale kommer oor menseregte, wat Israel se diplomatieke verhoudings met verskeie lande beïnvloed.

Suid-Afrika en Israel

Die ou Suid-Afrika, veral gedurende die apartheidsjare, het ‘n komplekse, maar hegte verhouding met Israel gehandhaaf. Ten spyte van internasionale druk en sanksies teen apartheid, het die twee lande oor baie jare geheime en semi-openbare samewerking gehandhaaf, veral op militêre en sekuriteitsgebiede. Hierdie verhouding was grootliks gebou op ‘n gedeelde gevoel van isolasie in die internasionale gemeenskap—Israel weens sy konflik met die Arabiese wêreld, en Suid-Afrika as gevolg van sy apartheidsbeleid.

In die 1970’s en 1980’s het hierdie verhouding sterk ontwikkel, met militêre samewerking wat die uitruil van tegnologie en moontlik selfs kernwapentegnologie ingesluit het. Op diplomatieke vlak het die twee lande ook voordeel getrek uit mekaar se steun, aangesien hulle albei internasionaal geïsoleer was. Daar is verskeie aanduidings dat Israel gedurende hierdie tydperk wapens aan Suid-Afrika verskaf het, wat gehelp het om die apartheidsregime in staat te stel om homself teen interne opstande en eksterne bedreigings te verdedig.

Israel het egter later, soos baie ander lande, politieke druk begin ervaar om sy bande met die apartheidsregering te hersien. In die laat 1980’s, met die naderende einde van apartheid en die groeiende morele en politieke koste om hierdie verhouding te handhaaf, het Israel begin afstand doen van sy noue bande met Pretoria. Teen die vroeë 1990’s, met die oorgang na demokrasie in Suid-Afrika, het Israel amptelik sy veroordeling van apartheid uitgespreek en formeel diplomatieke bande met die nuwe Suid-Afrikaanse regering gesmee onder leiding van Nelson Mandela.

Die ou Suid-Afrika se vriendskap met Israel was dus van strategiese aard, gedryf deur gedeelde politieke omstandighede en internasionale isolasie. Hierdie verhouding het egter uiteindelik verander namate die politieke landskap begin verskuif het.

Afrikaners en Israel

Die verhouding tussen die Boere/Afrikaners en Israel is histories en emosioneel gelaai, veral in die konteks van kulturele, godsdienstige en politieke faktore. Vir baie Afrikaners, veral dié wat ‘n sterk Christelike geloof aanhang, het Israel ‘n besondere simboliese waarde as die “Heilige Land,” met ‘n diep verbintenis tot Bybelse geskiedenis en profetiese tradisies wat direk verband hou met hul geloofsoortuigings. Hierdie godsdienstige verbinding het oor dekades heen ‘n emosionele steun vir Israel in sekere van ons gemeenskap kringe geskep.

In die 20ste eeu het sommige Afrikaners Israel bewonder vir sy vermoë om as ‘n klein, geïsoleerde nasie in ‘n vyandige streek te oorleef en te floreer, wat herinner aan hul eie geskiedenis as ‘n minderheidsgroep wat dikwels in stryd was teen oorheersende magte. Die gevoel van isolasie, sowel as Israel se pogings om ‘n onafhanklike staat op te bou, het sekere gedeeltes van die Boere- , en Afrikaner-bevolking geïnspireer.

Politiek gesproke was daar in die apartheidsjare geheime bande tussen die ou Suid-Afrikaanse regering en Israel, veral op militêre gebied, soos vroeër genoem. Maar met die einde van apartheid en die groeiende internasionale druk op Israel rakende sy beleid teenoor die Palestyne, het hierdie verhouding verander. Vandag is Suid-Afrika se regering, wat onder leiding van die ANC staan, openlik krities oor Israel se hantering van die Palestynse kwessie is.

Daar bly steeds onder sommige Boere en Afrikaners ‘n gevoel van solidariteit met Israel, veral by dié wat hul ondersteuning op godsdienstige en historiese gronde baseer. Dit is veral sigbaar in geloofsgemeenskappe, waar Israel se rol as ‘n Joodse staat, in die konteks van Bybelse profesieë, steeds van groot belang is.

Die verhouding tussen die Afrikaners en Israel bly dus kompleks en meer gegrond in geloof en kultuur as in hedendaagse politiek, met verskillende persepsies oor die betekenis en rol van Israel in die wêreld.

Die Toekoms van Israel en Sy Plek in die Wêreld

Die vraag of Israel vandag nog vriende het, is steeds relevant te midde van sy komplekse geopolitieke situasie. Tradisionele bondgenote soos die Verenigde State bly een van Israel se sterkste ondersteuners, hoewel daar soms spanning is oor beleidskwessies soos die Palestynse konflik en die Iranse kernprogramme.

Egipte en Jordanië het reeds in die vorige dekades formele vredesooreenkomste met Israel gesluit, en hoewel hul verhoudings pragmaties is, speel hulle ‘n belangrike rol in die stabiliteit van die streek. Nietemin, lande soos Iran en hul bondgenote, soos Hezbollah en Hamas, bly groot vyande van Israel.

Internasionaal, veral in Europa, is daar toenemende kritiek teenoor Israel se beleid in die besette gebiede, maar lande soos Duitsland handhaaf steeds sterk diplomatieke en ekonomiese bande met Israel. In Afrika het Israel toenemende diplomatieke inisiatiewe geloods om nuwe verhoudings te bou, maar Suid-Afrika, wat eens ‘n noue verhouding met Israel gehad het tydens die apartheidsjare, is deesdae krities oor Israel se beleid teenoor die Palestyne.

Dus, alhoewel Israel steeds vriende het, veral in die VSA en deur die Abraham-ooreenkomste, bly sy internasionale verhoudings in sekere dele van die wêreld onder druk. Die wêreld se persepsie van Israel se optrede sal steeds ‘n bepalende faktor wees in die vestiging van nuwe bondgenote of die handhawing van bestaande verhoudings.

Bron: VierkleurMedia ,Wikipedia