Is selfbeskikking radikaal, of net rasioneel?

Deur Vierkleur Media

Daar word dikwels, selfs gemaklik, beweer dat selfbeskikking ’n radikale idee is — iets uit die verlede, iets eksklusief, selfs iets gevaarlik. Hierdie narratief het hom so gemaklik in die openbare debat gevestig dat min mense dit waag om eenvoudig te vra: Maar is dit nie eintlik net rasioneel nie?

In werklikheid is selfbeskikking nie ’n ideologie nie, maar ’n regsbeginsel van die hoogste orde. Dit is nie op rassisme, ekstremisme of isolasie gebou nie, maar op die onvervreembare reg van mense om hul eie politieke, sosiale en kulturele lot te bestuur — binne die raamwerk van orde, reg en geregtigheid.

Die reg op selfbeskikking: ’n beginsel van regmatigheid

Artikel 1 van beide die Internasionale Verdrag oor Burgerlike en Politieke Regte (1966) en die Internasionale Verdrag oor Ekonomiese, Sosiale en Kulturele Regte, lui:

“All peoples have the right of self-determination. By virtue of that right they freely determine their political status and freely pursue their economic, social and cultural development.”

Hierdie is nie ’n “reg van genade” wat deur regerings verleen word nie. Dit is ’n oorspronklike reg, voorafgaande aan staatsbestuur. Anders gestel: die volk bestaan nie vir die staat nie — die staat bestaan vir die volk. En waar dié verhouding verdraai word, ontstaan konflik, nie omdat selfbeskikking radikaal is nie, maar omdat sentralisme teen die natuur van vry mense indruis.

Die Afrikaner in die konteks van internasionale reg

Die Afrikaner is, in regsterminologie, ’n volk met ’n gemeenskaplike taal, geskiedenis, geloofsbeskouing, territoriale verbondenheid en selfidentiteit. Hierdie faktore is internasionaal as kernmerkers vir volk-status aanvaar. Wat dan, anders as wanbegrip of politieke opportunisme, weerhou ’n volk soos die Afrikaner van die reg om sy eie toekoms vreedsaam te vorm?

Die rede is eenvoudig: selfbeskikking bedreig die hegemonie van mag. Dit plaas mag nie in die hande van partye, parlemente of ideologieë nie, maar in die hande van gemeenskappe. En dít is vir sommige te gevaarlik, nie omdat dit verkeerd is nie, maar omdat dit werk.

’n Vryheid van verantwoordelikheid

Die moderne wêreld praat graag van vryheid, maar bedoel eintlik beheerbare verskeidenheid. Selfbeskikking vra egter nie die vryheid om te ontbind nie — dit vra die ruimte om verantwoordelik te wees. Om belasting te betaal aan strukture wat jou dien. Om onderwys te gee in jou eie taal. Om te leef in ooreenstemming met jou oortuigings, sonder om daagliks te buig voor die druk van ’n meerderheid se ideologiese voorskrifte, is nie ’n voorreg nie — dit is ’n grondbeginsel van ware vryheid.

Wanneer ’n mens gedwing word om in te pas by ’n sentrale norm wat jou taal, kultuur of geloof verswelg, dan leef jy nie in vryheid nie. Selfbeskikking vra die reg om jouself te wees, nie ten koste van ander nie, maar ten spyte van ’n stelsel wat uniformiteit verhef bo verskeidenheid. Dít is nie ekstremisme nie; dis eenvoudig regverdigheid.

Dit is nie radikaal nie. Dit is rasioneel. Dit is redelik. Dit is regverdig.

Radikaal is om dit te ontken

Om selfbeskikking as radikaal af te maak, is om te erken dat ons vergeet het wat vryheid beteken. Wat gemeenskap beteken. Wat orde en geregtigheid beteken.
Selfbeskikking is nie ’n vlug vanuit die samelewing nie, dis ’n terugkeer na beginsels. En waar beginsel herwin word, begin gemeenskappe weer lewendig word.

Miskien is die regte vraag nie of selfbeskikking radikaal is nie.

Miskien is die regte vraag: Waarom het rasionaliteit só vreemd geword?